Ο ποιητής της Ρωμιοσύνης

ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ

(1.5.1909/11.11.1990)

Γράφει ο Δημήτρης Φεργάδης

2009. Έτος αφιερωμένο στην μνήμη του

Φέτος, το 2009, συμπληρώνονται 100 χρόνια από την γέννηση του μεγάλου μας ποιητή Γιάννη Ρίτσου. Έτος αφιερωμένο στην μνήμη του. Ας ελπίσουμε πως η πολιτεία και το αρμόδιο Υπουργείο δεν θα ξεχάσει να αποτίσει με τον αναλογούντα σεβασμό τον φόρο τιμής που πρέπει στον ποιητή της Ρωμιοσύνης. Τον ποιητή της τρυφερότητας, της ευαισθησίας και ταυτόχρονα τον γνήσιο εκφραστή των αγώνων του λαού. Ας ελπίσουμε ακόμα πως και το Πολιτιστικό Κέντρο και ο Δήμος μας θα προβάλλουν το, αφιερωμένο στη μνήμη του Γιάννη Ρίτσου, έτος 2009 με εκδηλώσεις αναλόγου ύφους, ποιότητας και σεβασμού. Εμείς, σαν  ‘’Δημοτική Αναγέννηση’’, μέσα από την εφημερίδα μας θα προσπαθήσουμε, στο μέτρο που μας αναλογεί, να επαναφέρουμε στην συλλογική μνήμη συνοπτικά το έργο και την ζωή του μεγάλου μας ποιητή, δημοσιεύοντας σε κάθε έκδοση ένα αντιπροσωπευτικό του ποίημα.

Κλείνοντας να σημειώσουμε για το πόσο αισθητή είναι στις μέρες μας, μέρες ζόφου, η απουσία ενός ποιητή του διαμετρήματος, της ευαισθησίας, και της αγωνιστικότητας του Γιάννη Ρίτσου. Ενός ποιητή που αν μη τι άλλο, η παρουσία του θα ‘’ξεβόλευε’’ την απαθή σημερινή διανόηση.

Βιογραφικό. Το έργο του.

‘’Παραμερίζουμε, ποιητή, για να περάσεις’’

Με αυτά τα λόγια ο Κωστής Παλαμάς ‘’υποδέχθηκε’’ τον Γιάννη Ρίτσο στο πάνθεο των Ελλήνων ποιητών. Ήταν το 1937, όταν ο Γ. Ρίτσος ‘’συγκλονισμένος’’ από την ψυχική ασθένεια και τον εγκλεισμό στο Δαφνί της αδελφής του Λούλας, γράφει το ‘’Τραγούδι της αδελφής μου’’.

Ο Γ. Ρίτσος, κορυφαίος Έλληνας ποιητής, γεννήθηκε στην ονειρική Μονεμβασιά την 1/5/1909 και πέθανε την 11/11/1990. Η οικογένειά  του ήταν από τις πιο ευκατάστατες οικονομικά (κτηματίες). Όμως ο πατέρας του έχασε όλη την περιουσία του και ο Γ. Ρίτσος βρέθηκε από μικρός σε δεινή οικονομική κατάσταση. Σχολείο πήγε στην Μονεμβασιά, στο Γύθειο και νεαρός βρέθηκε στην Αθήνα μαζί με την αδελφή του Λούλα. Μόνοι τους, χωρίς εισοδήματα. Για να επιβιώσει εργάσθηκε ως ηθοποιός και χορευτής σε επιθεωρησιακό μπαλέτο και θέατρο (1930). Ερασιτεχνικά ασχολήθηκε και με τις δύο άλλες αγάπες του, την ζωγραφική και την μουσική. Πολυγραφότατος, έγραψε πάνω από 100 ποιητικές συλλογές, πολλά πεζογραφήματα, θεατρικά έργα όπως και μελέτες. Ακόμα ασχολήθηκε με μεταφράσεις, χρονογραφήματα και άλλα δημοσιεύματα στον τύπο.

Ο μεγάλος Έλληνας και παγκόσμιος ποιητής, είναι ο ποιητής που αγκαλιάζει και καταγράφει με τρυφερότητα αλλά και περισσή αγωνιστικότητα, όλα τα ανθρώπινα συναισθήματα. Είναι ερωτικός, λυρικός και μαζί ο ποιητής που ταυτίζεται με τους αγώνες και τα δίκαια των απλών καθημερινών ανθρώπων.

Από πολύ νέος ενδιαφέρθηκε για τα μεγάλα κοινωνικοπολιτικά προβλήματα της εποχής του και πολύ γρήγορα ασπάστηκε τις μαρξιστικές ιδέες. Σε όλη του την ζωή τον διέκρινε η συνέπεια και η συμπόρευσή του με τους αγώνες του λαού και της εργατικής τάξης. Ταυτισμένος σε όλη του την ζωή με το ΚΚΕ, συνεργάτης του ‘’Ριζοσπάστη’’ από το 1934, έλαβε ενεργό μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Για τις ιδέες του και τους αγώνες του φυλακίστηκε και εξορίστηκε στην Μακρόνησο, τον Άi Στράτη, την Γυάρο, την Λέρο και την Σύρο στην επταετία της Χούντας (1967-1974). Διακρίθηκε και τιμήθηκε με πολλά σημαντικότατα ξένα βραβεία σε Βέλγιο (1972), Βουλγαρία (1975), Γαλλία (1975), Ιταλία (1976) και με το βραβείο Λένιν για την Ειρήνη (Σοβιετική Ένωση, 1977). Το 1968 προτάθηκε για το βραβείο Νόμπελ από 75 Γάλλους ακαδημαϊκούς, συγγραφείς και νομπελίστες. Το ίδιο έτος αναγορεύτηκε διδάκτορας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το 1987 του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Το Μάιο του 1936 με την αιματηρή καταστολή της διαδήλωσης των καπνεργατών στην Θεσσαλονίκη και την δολοφονία του καπνεργάτη διαδηλωτή ο Γ. Ρίτσος εμπνέεται το μοιρολόi της μάνας μπροστά στο σώμα του σκοτωμένου γυιού της. Γράφει τον ‘’Επιτάφειο’’, ίσως το πιό γνωστό του έργο, σε ομοιοκατάληκτο δεκαπεντασύλλαβο. Ακολουθεί στην γραφή την δημοτική και λόγια παράδοση ‘’περιγράφοντας’’ ένα σύγχρονο δράμα που με την ανάκληση του Χριστιανικού μύθου, ευαγγελίζεται μιαν άλλη ανάσταση. Το ποίημα του αυτό μετατρέπεται σε κοινωνική διαμαρτυρία και εξέγερση. Ο ‘’Επιτάφειος’’ γίνεται τόσο επικίνδυνος που οι δικτάτορες της 4ης Αυγούστου ‘’τον παραδίδουν στην πυρά’’.

Άλλα ποιήματα του Γ. Ρίτσου. Το ‘’Τρακτέρ’’ (1934), ‘’Πυραμίδες’’ (1935),  Το τραγούδι της αδελφής μου (1937), Εαρινή Συμφωνία (1938), Το εμβατήριο του Ωκεανού (1940), Ρωμιοσύνη, Η Κυρά των αμπελιών, Πέτρινος Χρόνος, Το Καπνισμένο Τσουκάλι, Οι γειτονιές του κόσμου, Δεκαοχτώ Λιανοτράγουδα, Η Σονάτα του Σεληνόφωτος, Αργά, πολύ αργά μέσα στην νύχτα και πολλά άλλα.

Το 1954, ο Γ. Ρίτσος παντρεύεται την γιατρό Φαλίτσα Γεωργιάδη και τον επόμενο χρόνο (1955) αποκτά την κόρη του Έρη που της αφιερώνει ένα από τα πιό τρυφερά ποιήματά του, το ‘’Πρωινό άστρο’’.

Ο Γιάννης Ρίτσος πέθανε στις 11/11/1990 στην Αθήνα και άφησε ανέκδοτες 50 συλλογές ποιημάτων. Παρακαταθήκη του τέχνη και άνθρωπος, άνθρωπος και τέχνη να θεωρούνται στη ζωή ένα.

Κλείνοντας σημειώνουμε πιο κάτω μερικούς στίχους από το σπαρακτικό ποίημά του το «Τραγούδι της αδελφής μου» που μας δείχνουν πως μέσα από τα σημερινά χαλάσματα και την καταστροφή θα έρθει ένα αύριο, με φως και ελπίδα.

          ‘’Κι όταν γκρεμίστηκε το σπίτι μας

            Εσύ απόμεινες ακόμη ορθή

            -ίσκιος Παναγιάς-

            Για να μου δείξεις τ’ άστρα

            Μέσ’ απ’ την τρύπια στέγη’’

Αναρτήθηκε από ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ στις Δευτέρα, Απρίλιος 20, 2009