Ι. ΜΕΡΛΑΣ Ο ΚΑΤΟΧΙΚΟΣ ΚΟΙΝΟΤΑΡΧΗΣ

ΟΙ ΕΥΘΥΝΕΣ ΜΑΣ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΓΕΝΕΩΝ

Η μικρή μας πόλη διανύει ήδη το 81ο έτος της, από τότε που ανακηρύχθηκε επίσημα κοινότητα, αποσπώμενη από τον τότε Δήμο Νέων Λιοσίων (σήμερα Ιλίου). Οι κάτοικοι του μικρού αυτού συνοικισμού που ήδη έχουν πολλαπλασιαστεί κατά τριάντα φορές, έζησαν όλα τα σημαντικά γεγονότα του τελευταίου μισού του περασμένου αιώνα. Πολλά στοιχεία, περιστατικά, μικρές ιστορίες της κοινωνικής και πολιτικής ζωής της περιοχής μας, έχουν καταγραφεί ήδη από τον φίλο και συμπολίτη μας Ανδρέα Μηλιώνη, ο οποίος ομολογουμένως έχει προσφέρει πάρα πολλά στην τοπική ιστορία μας πάντα με μεράκι και ακούραστη επιμονή και υπομονή. Η Δημοτική Αρχή του κ. Σαράντη, στα πλαίσια των εκδηλώσεων τιμής για την 80χρονη διαδρομή μας διοργάνωσε και μία εκδήλωση - αφιέρωμα στον Ιωάννη Μέρλα, με τίτλο «Ιωάννης Μέρλας, ο ευεργέτης, ο πολιτικός, ο άνθρωπος».

Στην εκδήλωση εισηγητής ήταν ο Ανδρέας Μηλιώνης, ο οποίος αναφερόμενος στον Ιωάννη Μέρλα, τον χαρακτήρισε «εκκεντρικό Κροίσο που μέσα του πάλευαν το επιχειρηματικό δαιμόνιο (βουστάσια) και τα φιλανθρωπικά του αισθήματα», μας ενημέρωσε για «τους ισχυρούς του δεσμούς με το οικονομικό κατεστημένο της εποχής (π.χ. οικογένεια ΦΙΞ)», ότι «θαύμαζε τον Πλαστήρα», ότι «πρωτοστάτησε για την αυτονόμηση των Αγίων Αναργύρων από τα Λιόσια», ότι «διετέλεσε Κοινοτάρχης το 1943-1946 χωρίς να είναι από αυτούς που προσέτρεξαν να βοηθήσουν τον κατακτητή», ότι «μαζί με την ΕΟΧΑ της οποίας Πρόεδρος ήταν ο Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός οργάνωσε συσσίτια κι έσωσε κόσμο από την πείνα» και γενικώς ότι «ήταν ευεργέτης της πόλης που δυστυχώς δεν είναι ευρέως γνωστό στους δημότες».

Πάντα διαβάζω με ιδιαίτερο ενδιαφέρον κάθε τι που αφορά την ιστορία της πόλης που γεννήθηκα, μεγάλωσα και ζω και τα οποία κυρίως προέρχονται από τον Ανδρέα Μηλιώνη. Έχοντας το προνόμιο να είμαι γνωστός με τον Α. Μηλιώνη πάνω από 30 χρόνια, μου έχει εμπιστευθεί πολλές φορές πρωτόλεια κείμενα του. Χωρίς να είμαι γεννημένος την περίδο της ναζιστικής κατοχής, θα σταθώ σε κείνη την περίοδο και ιδιαίτερα στην περίπτωση Μέρλα.

Πολλές φορές μου ζητούν να πω αν ξέρω λεπτομέρειες για τη δράση του Μέρλα και αρκετές άλλες μου ζητούν να εκφέρω γνώμη για τα συσσίτια και άλλα τινά που αφορούν τον Μέρλα. Δεν είμαι εγώ ο ιστορικός εκείνης της περιόδου, ούτε αυτός που θα αμφισβητήσει την όποια φιλανθρωπική ή μη δραστηριότητα του Μέρλα, αν και είναι γνωστή η «φιλανθρωπία» στον τόπο μας (βλέπε έργα και ημέρες της βασίλισσας Φρειδερίκης).

Το ζητούμενο στην υπόθεση «Μέρλα» είναι αλλού και πρέπει να είμαστε απόλυτα ξεκάθαροι και ειλικρινείς: Οι πολιτικές πράξεις και ευθύνες δεν διαχωρίζονται από την καθημερινή και κοινωνική ζωή, γιατί στην πραγματικότητα δεν υπάρχει τέτοιος διαχωρισμός. Και όσοι διατείνονται το αντίθετο πολιτική πράξη ποιούν και μάλιστα αντιεπιστημονική, αντιδραστική και βαθιά αντιλαϊκή. Πολλές φορές συνειδητά αντιλαϊκή, αφού σπέρνει συσκότιση, σύγχυση και αποπροσανατολισμό στους πολίτες.

Η δική μου άποψη είναι ξεκάθαρη: το δικαίωμα στην πολιτική δράση είναι δικαίωμα του κάθε πολίτη. Η πολιτική επιλογή και στάση του όμως τον χαρακτηρίζει άσχετα με τις όποιες άλλες δραστηριότητες έχει. Πόσο μάλιστα όταν είναι ένα πρόσωπο που επέλεξε να υπηρετήσει το πιο αντιλαϊκό, απεχθές και φασιστικό καθεστώς, τις δυνάμεις κατοχής της πατρίδας μας, το ναζιστικό τρίτο ράιχ. Την ίδια στιγμή που ο ίδιος ο Ανδρέας Μηλιώνης σε δικά του κείμενα, γράφει για την δράση των πατριωτών συμπολιτών μας, στη δημιουργία οργάνωσης του ΕΑΜ, στην αντίστασή τους απέναντι στους κατακτητές. Όταν έχει καταγράψει με περισσές λεπτομέρειες την κορυφαία στιγμή της αποτροπής της ανατίναξης του 301 Ε.Β. που σχεδίαζαν οι Γερμανοί κατά την αποχώρησή τους το 1944. Όταν περιγράφει τις μάχες που δίνονταν από τους συμπατριώτες μας με τους κατακτητές, ο Ιωάννης Μέρλας ήταν ο τοπικός εκπρόσωπός των τελευταίων. Ήταν ο διορισμένος Κοινοτάρχης των Κατοχικών Κυβερνήσεων των Τσολάκογλου, Λογοθετόπουλου και Ράλλη.

Η παρέμβαση μου αυτή σήμερα δεν γίνεται ξαφνικά χωρίς λόγο. Ο καθένας μας πρέπει να αναλάβει και να αναλογιστεί το μέρος της ευθύνης του απέναντι στην κοινωνία και τις μελλοντικές γενιές.

Υπάρχουν δάσκαλοι, που στα πλαίσια της μετονομασίας των σχολείων, προτείνουν το σχολείο τους να πάρει το όνομα του κατοχικού κοινοτάρχη. Κι ερωτώ: όταν το παιδί του μέλλοντος ρωτήσει τι ήταν ο Μέρλας τις θα του πουν; Όταν ρωτήσει, είναι καλό να υπηρετούμε και να συνεργαζόμαστε με τις εκάστοτε φασιστικές δυνάμεις κατοχής της πατρίδας μας, τι θα απαντήσουν αυτοί οι δάσκαλοι στον μαθητή τους;

Σκέπτονται άραγε όσοι αποσιωπούν την πολιτική στάση του Μέρλα, ότι έτσι νομιμοποιούν στη συνείδηση των μελλοντικών γενιών τους συνεργάτες των κατακτητών της πατρίδας μας.

Ας προβληματιστούμε όλοι κι ας κάνουμε το χρέος μας.

Κώστας Σολωμός

• Οι διαφωνούντες με τις παραπάνω σκέψεις, ας αναλογιστούν το κείμενο της μελέτης που παρουσίασε το Οικονομικό Πανεπιστήμιο, σε σχέση με την περίοδο της ναζιστικής κατοχής, όπου προβαλλόταν ο Μέρλας και αποσιωπούταν η κορυφαία πράξη της αποτροπής της ανατίναξης του 301. Η αποσιώπηση αυτή αποσοβήθηκε, χάριν της παρέμβασης του Δημοτικού Συμβούλου της παράταξης μας Σωτήρη Ραυτόπουλου που έγινε αμέσως δεκτή από όλους.
• Πως θα πρέπει να αισθάνεται ο κάθε σκεπτόμενος και δημοκρατικός πολίτη αυτής της πόλης όταν υπάρχει η προτομή του Μέρλα στην Κεντρική Πλατεία και απουσιάζει του Νίκου Κορωναίου. Αυτού του αφανή ήρωα, που παρότι έσωσε το 301 ΕΒ και τον ραδιοφωνικό σταθμό των Λιοσίων, συνελήφθη από τους εθνοφύλακες και κατέληξε στη φυλακή και στα βασανιστήρια για τις ιδέες του.
• Το γεγονός ότι ο Δήμαρχος δεν παραβρέθηκε στην εκδήλωση για τον Μέρλα, δεν νομίζω ότι κρύβει κάποια σκοπιμότητα.