Εκτός …ΣΧΕΔΙΟΥ

Για το παρόν του μελλοντικού μας «μηδέν»

Γράφει ο Δημήτρης Φεργάδης 

Η συνάντηση – στον Πύργο – τυχαία. Παλιός Αγιαναργυριώτης και φίλος, συνταξιούχος εδώ και αρκετά χρόνια, έβρισκε, όπως είπε, τον Πύργο Βασιλίσσης (νυν Πάρκο Τρίτση) ιδανικό χώρο για τον αναγκαίο περίπατο. Κι έτσι συνοδοιπορήσαμε για πολύ.
Κουβέντα στην κουβέντα, φυσικά για τα περασμένα ανεπιστρεπτί παλιά, το μυαλό χωρίς καμιά προειδοποίηση, έτσι απλά και «ανεπαίσθητα» βγήκε από τις γραμμές του τραίνου. Έτσι απλά και «ανεπαίσθητα» με εκείνες τις περίεργες και ανερμήνευτες διαδρομές του, σαν ροή νερού σε ρυάκι, μας οδήγησε, με αφηγητή – πρωταγωνιστή πάντα τον φίλο, κάπου μακριά αλλά και «μακριά» από τη συζήτηση για τα παλιά. Στην, για πολλούς και για μένα, ονειρική Μονεμβάσια και στον κοντινό Άγιο Φωκά, με τα δεκαοχτώ, καθόλου κακό χωριό, όλα κι όλα σπίτια του. Το τοπίο, πίνακας του Θεόφιλου, συμπλήρωνε ένα λευκό εκκλησάκι με το κοιμητήρι του χωριού, σοφά – και τα δύο – τοποθετημένα, πάνω από τις αποχρώσεις – χίλιες – του μπλε – μπροστά απλωμένου – Μυρτώου.
Πάραυτα, «Μετεβλήθη εντός μου ο ρυθμός του κόσμου», μας είπε πως είπε στον εαυτό του, συγκλονισμένος από την θέα ο φίλος. Και ευθύς, ως ορθολογιστής (ναι) και πραγματιστής (ναι, ναι…) εξέφρασε επιθυμίαν μεγάλη για ένα «άλμα πιο γρήγορο από την φθορά» (Οδ. Ελύτης).
Έτσι απλά και μετά λόγου γνώσεως, ο πραγματιστής φίλος ζήτησε η μετά την (όταν…) «απόσυρσή του» εναπόθεση να γίνει σ’ αυτόν εδώ τον τόπο. Και υποψιασμένος για τα – σιωπή εμείς – πιθανά ερωτήματα συνέχισε με απάντηση προς εμένα.

Ξέρεις ότι ξέρω για το - όποιο - «τίποτα» του μετά. Με ό,τι άκουσες, λοιπόν, μην απορείς. Το παρόν μου διευθετώ. Μόνο αν έχεις σκοπό και στόχο, όσο ζεις, μόνο τότε στο μακρύ ταξίδι της ζωής δεν θα βρεις τους Λαιστρυγόνες και τους Κύκλωπες. Κι αφού ήπιαμε τον – σκέτο μας – καφέ στο καφενείο της αυλής – παλιά βουστάσια – του Πύργου, είπαμε, γεια χαρά…
Ο φίλος έφυγε κι εγώ «ξέμεινα» - νοερά – στη Μονεμβάσια και στον Άγιο Φωκά. Προβληματισμένος.
Και στην ίδια τώρα θέση με τον αποχωρήσαντα.
Να «ακούω» σχόλια, απορίες κι ερωτήματα (πικρόχολα και ειρωνικά πολλά) των πολλών (απίθανο) ή των λίγων (πιθανό) φίλων που διαβάζουνε αυτές τις αράδες και
να «νοιώθω υποχρεωμένος
να ετοιμάσω σ’ αυτό το πουλί ένα δέντρο»
(και με μικρή παράφραση των στίχων της Κικής Δημουλά)
να δώσω, δηλαδή, μια απάντηση στα απόκρυφα (όχι ευαγγέλια) ερωτήματα.
Μα καλά, εδώ, σε αυτές εδώ τις στήλες διαβάζουμε, συνήθως, θέματα πολιτικά, άμεσης δράσης και παρέμβασης, θέματα ζωής, ψωμιού και μεροκάματου. Θέματα σοβαρά, όχι, «παίξε – γέλασε» δηλαδή. Τι είναι αυτά που μας λες τώρα. Γιατί μας αποπροσανατολίζεις και μας μπερδεύεις με ακαταλαβίστικες υπαρξιακές και άλλες μεταφυσικές (…πώς να το γράψω) …άντε (επί το ευγενέστερο) …αναζητήσεις;
Σκούρα… πολύ σκούρα… Όμως, διάβολε, (ήμαρτον), λέω, η διαδρομή που διανύεται με γνώση του τέλους δεν είναι «δράμα θείον», δράμα ανθρώπινο; Άρα …και ιδιαιτέρως σοβαρό; Πού είναι, λοιπόν, η αντίφαση; …Δεν περιέχει, άραγε, αυτή η διαδρομή, το ζεστό ψωμί, το παγωμένο μεροκάματο, το ήμερο της σκέψης και τον ίμερο της ζωής; Ιδού, λοιπόν, μπροστά ο αγώνας ο σκληρός καθημερινά για τα καθημερινά. Αυτή, είπα, είναι η ουσία του «είναι» που τόσο λαγαρά καταγράφει ο Νίκος Καζαντζάκης στην ΑΣΚΗΤΙΚΗ του.
«Ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η επιστροφή• ταυτόχρονα το ξεκίνημα κι ο γυρισμός• κάθε στιγμή πεθαίνουμε. Γι αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της ζωής είναι ο θάνατος.
Μα κι ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η προσπάθεια να δημιουργήσουμε, να συνθέσουμε, να κάμουμε την ύλη ζωή• κάθε στιγμή γεννιούμαστε. Γι΄ αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της εφήμερης ζωής είναι η αθανασία»
Και προς άρσην των – αλά καρτ – παρερμηνειών σημειώνω το αυτονόητο αναγκαίο. Μακράν εμού προθέσεις νουθεσίας και σωτηριολογικών μεσολαβήσεων. Μακράν εμού ο ρόλος επιδιορθωτή του μηδενός. Πάνω από όλα, εκείνο που παύει να στοιχειώνει το ταξίδι για τον Άγιο Φωκά ή την Ιθάκη είναι η αναζήτηση. Είναι ο αγώνας για την «εξάλειψη της οδύνης». Από το «παρόν».
Γιατί ευτυχώς ή δυστυχώς πολλά πράγματα στην πραγματικότητα δεν είναι πράγματα. Όμως, είναι αναγκαία. Και ίσως πολύ πάνω, πολλές φορές, από τα πράγματα. Όπως και τα «ουσιώδη της ζωής». Που ούτε επιβάλλονται, ούτε υποβάλλονται.
Γι αυτό, «Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη.
Το φθάσιμον εκεί είν’ ο προορισμός σου.
Aλλά μη βιάζεις το ταξείδι διόλου.
Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει•
και γέρος πια ν’ αράξεις στο νησί,
πλούσιος με όσα κέρδισες στον δρόμο,
μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη».
(Κ. Καβάφης)
Κι έτσι χωρίς σπουδή και μπούσουλα φθάνω εδώ, στο τέλος, με αρχή τον φίλο από τα παλιά. Χωρίς κατ’ ανάγκην επίλογο. Χωρίς καταλήξεις και συμπεράσματα. Χωρίς αποκλεισμούς και κλειστοφοβικές σιγουράντζες. Και, τέλος, χωρίς ιδεοληψίες και ξεπερασμένες πρακτικές. Νους λαγαρός, πλατύς κι ελεύθερος. Αυτό. Κι αναζήτηση. Και υπέρβαση. Το «άλλο» δεν έρχεται μόνο του. Πας και το βρίσκεις.
Κάνοντας, αν χρειαστεί, και «φασαρία».
«Χάνοντας», αν χρειαστεί, και την βολή σου.