Το ΚΚΕ για το λεύκωμα «Η πόλη των Αγίων»

ΚΚΕ: ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΧΑΡΑΞΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ*

Η δημοτική αρχή αποφάσισε να προχωρήσει στην έκδοση ιστορικού λευκώματος για τους Αγίους Αναργύρους με τον τίτλο «Η πόλη των Αγίων, οδοιπορικό στο χώρο και στο χρόνο», τη συγγραφή του οποίου ανέθεσε στον Ανδρέα Μηλιώνη.

Η συγγραφή της ιστορίας της πόλης μας αποτελεί για εμάς μια πράξη ιδιαίτερης σημασίας, μιας και δε συνιστά απλά και μόνο μια στείρα καταγραφή του παρελθόντος, αλλά πολύ περισσότερο αποτελεί πρότυπο για τη διαμόρφωση του μέλλοντος. Ακριβώς, λόγω αυτής της χρησιμότητας της ιστορίας, η αποτίμηση της δεν μπορεί να είναι ενιαία. Αλλά είναι τα συμπεράσματα που καλούνται να βγάλουν οι εργαζόμενοι και τα λαϊκά στρώματα και άλλα τα συμπεράσματα που προσπαθεί να επιβάλει η κυρίαρχη αστική τάξη δια των πολιτικών της εκπροσώπων της. Με αυτή τη ματιά εμείς αποτιμούμε τη συγκεκριμένη ιστορική καταγραφή έχοντας ως δεδομένο ότι οι Άγιοι Ανάργυροι αποτέλεσαν σε όλη τους την ιστορική διαδρομή μια συνοικία, η οποία κατά συντριπτική πλειοψηφία κατοικήθηκε και κατοικείται από εργάτες και αυτοαπασχολούμενους.

Οφείλουμε να παρατηρήσουμε τα προβλήματα ιστορικής μεθοδολογίας που αντιμετωπίζει το βιβλίο και τα οποία αναγκαστικά επηρεάζουν και το περιεχόμενα του. Με αυτή την έννοια αποτελεί βασική έλλειψη για το συγκεκριμένου πόνημα των 300 και άνω σελίδων η απουσία βιβλιογραφικών παραπομπών, που φυσικά δεν έχουν καμιά σχέση με την απλή παράθεση βιβλιογραφίας. Αν αναλογιστούμε μάλιστα ότι σε δεύτερο πλάνο διαπερνούν το περιεχόμενο του βιβλίου όλα τα μεγάλα γεγονότα της νεότερης και σύγχρονης ιστορίας της χώρας μας, η έλλειψη μεγεθύνεται. Επίσης, αποτελεί στοιχειώδης αρχή της αξιολόγησης των ιστορικών πηγών ότι η κατάθεση της γνώμης ενός προσώπου, ακόμα και όταν αυτό αποτελεί έναν από τους πρωταγωνιστές των γεγονότων, δεν ταυτίζεται με την ιστορική αλήθεια και για αυτό δεν μπορεί να παρατίθεται άκριτα.

Ωστόσο, οι ενστάσεις πολλαπλασιάζονται αν παρακάμψουμε τις περισσότερες λεπτομέρειες αναφορικά με την ιστορική μεθοδολογία και κατευθυνθούμε στο κεντρικό ζήτημα της καταγραφής των ιστορικών γεγονότων. Επιλέγουμε να μείνουμε σε κάποια ενδεικτικά ιστορικά γεγονότα, μέσα από την κατανόηση των οποίων είναι δυνατή η κριτική και στο σύνολο των αντίστοιχων περιπτώσεων. Πιο συγκεκριμένα:

1

 Με αφετηρία τα ιστορικά γεγονότα μεγάλης σημασίας για τον τόπο μας, οφείλουμε να μιλήσουμε για την αξιολόγηση της αγγλικής επέμβασης προς συνδρομή της ελληνικής αστικής τάξης. Αναφέρει λοιπόν ο συγγραφέας, ότι «άνεμος ελευθερίας φύσηξε» όταν οι Άγγλοι αποβιβάστηκαν στην Πελοπόννησο (σ.177). Όμως, ο άνεμος ελευθερίας δεν ήταν τίποτα άλλο από την εφαρμογή του σχεδίου Μάνα, το οποίο αποφασίστηκε από το καλοκαίρι του 1943 από τον Τσώρτσιλ και το Ρούσβελτ στη συνάντηση τους στο Κεμπέκ του Καναδά. Τον καιρό που η Ελλάδα βρισκόταν ακόμα κάτω από το ζυγό της κατοχής οι «σύμμαχοι» μας αποφάσιζαν την απόβαση στην Ελλάδα, όχι για να πολεμήσουν το Γερμανό κατακτητή, αλλά για να διασφαλίσουν τα συμφέροντά τους στο μεταπολεμικό τοπίο. Για αυτό το σχέδιο προέβλεπε την ανάπτυξη των αγγλικών στρατευμάτων μετά από την αποχώρηση των Γερμανών. Ποιος σκοπός λοιπόν επιτάσσει αντί της στηλίτευσης αυτών των επιδιώξεων, όχι μόνο να θεωρείται δεδομένη η ανάγκη της αγγλικής επέμβασης, αλλά και πολύ περισσότερο να παρουσιάζεται ως άνεμος ελευθερίας; Γιατί πρέπει να θεωρείται αυτονόητο ότι ο λαός της Αθήνας μετά τα πολλαπλά χτυπήματα της Κατοχής, έπρεπε να δεχτεί και την επίθεση με όλμους πολυβόλα και βόμβες από τους Άγγλους;

Παρόλα αυτά, άνεμος ελευθερίας πραγματικά υπήρξε και ήταν η δράση του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ που οργανώνοντας την πάλη του ελληνικού λαού με το όπλο στο χέρι απελευθέρωσε την πλειοψηφία των εδαφών της χώρας πριν την αποχώρηση των Γερμανών, αλλά και έβαλε τις βάσεις για τη χειραφέτηση του λαού από την προπολεμική εκμετάλλευση και αμορφωσιά. Στις απελευθερωμένες περιοχές δημιουργήθηκαν λαογέννητοι θεσμοί, όπως αιρετά και ανακλητά όργανα τοπικής αυτοδιοίκησης, λαϊκά δικαστήρια κλπ., ψήφισαν για πρώτη φορά οι γυναίκες, έγιναν προσπάθειες για το ανέβασμα του μορφωτικού επιπέδου του λαού μέσα από τη λειτουργία σχολειών και τις περιοδείες των     ΕΑΜιτών     καλλιτεχνών.

2

 Παρόμοια παρουσιάζεται ο εμφύλιος. Ο συγγραφέας μας πληροφορεί ότι δε θα αναφερθεί σε θύτες και θύματα, νικητές και ηττημένους, μιας και σε ένα αδελφοκτόνο πόλεμο είναι όλοι το ίδιο νικημένοι (σ.181). Ωστόσο και νικητές και ηττημένοι του εμφυλίου υπήρξαν και μάλιστα οι ηττημένοι πλήρωσαν την ήττα τους με βασανισμούς, φυλακές, εξορίες και εκτελέσεις, ενώ οι νικητές έγραψαν και την «ιστορία» που αναπαράγεται σήμερα άκριτα και από τη δημοτική αρχή, υποστηρίζοντας ότι ο εμφύλιος πόλεμος ήταν απλά και μόνο το αποτέλεσμα των εκατέρωθεν ιδεολογικών εμμονών των χθεσινών συμπολεμιστών (σ.181-2). Όμως, τόσο ο Γεώργιος Παπανδρέου που αναφέρεται, όπως και άλλοι αστοί πολιτικοί που ακολούθησαν τους Άγγλους στο Κάιρο, όσο και οι υπόλοιποι που έμειναν εδώ για να συνεργαστούν με τους Γερμανούς δεν αποτέλεσαν τους συναγωνιστές της ΕΑΜικής αντίστασης. Οι μεν εγκατέλειψαν το λαό στην τύχη του την περίοδο της κατοχής, οι δε τάχτηκαν ανοιχτά με το μέρος του κατακτητή. Όλοι μαζί την επόμενη μέρα της απελευθέρωσης τάχτηκαν ενάντια    στο    λαϊκό    κίνημα.

Το Δεκέμβρη του 1944, όπως και στον εμφύλιο, από τη μια μεριά ήταν η εργατική τάξη και τα άλλα λαϊκά στρώματα. Πολιτική εμπροσθοφυλακή τους ήταν το ΚΚΕ και στρατιωτική ο απελευθερωτής της χώρας ΕΛΑΣ και μετέπειτα ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας. Από την άλλη πλευρά ήταν η αστική τάξη που ξεπέρασε τους διαχωρισμούς της κατοχής και ο αγγλικός ιμπεριαλισμός και εκπροσωπούνταν πολιτικά από τα αστικά κόμματα και στρατιωτικά από τις δυνάμεις των Άγγλων συμμάχων, τα γερμανοντυμένα τάγματα ασφαλείας του Ράλλη, τις ομάδες Χ και άλλες συμμορίες. Η νίκη των δεύτερων σήμανε τις διώξεις εναντίον των συμπολιτών μας που πρωτοστάτησαν στην ΕΑΜική αντίσταση και την αποκατάσταση των μαυραγοριτών και των συνεργατών    του    κατακτητή.

3

 Ενώ ο συγγραφέας αμφισβητεί τη νομιμοποίηση της ΕΑΜικής επιτροπής που εκλέχτηκε από τη συνέλευση του λαού των Αγίων Αναργύρων μετά την απελευθέρωση (σ.181), δεν έχει πρόβλημα να εγκωμιάσει το διορισμένο αρχικά από το Μεταξά, στη συνέχεια από τους Γερμανούς και έπειτα από τις μεταβαρκιζιανές κυβερνήσεις κοινοτάρχη Ιωάννη Μέρλα (σ.181). Είναι γνωστό ότι τα κριτήρια των Γερμανών κατακτητών για την επιλογή των συνεργατών τους ήταν η απρόσκοπτη διατήρηση εξουσίας τους και η κατάδοση των αγωνιστών της αντίστασης. Ωστόσο, ο Ιωάννης Μέρλας ανήκε στο στρατόπεδο των νικητών υποστηρικτών της αστικής τάξης και για αυτό ο Δήμος τον τίμησε τοποθετώντας ανδριάντα του στην κεντρική πλατεία. Είναι απαραίτητο λοιπόν να ρωτήσουμε: Ποιο σκοπό εξυπηρετεί η διαπαιδαγώγηση των νέων γενιών των δημοτών από το πρότυπο του συνεργάτη των Γερμανών Μέρλα; Γιατί αντί της δικής του προτομής δε στήθηκε η προτομή του ΕΑΜίτη ήρωα πυροτεχνουργού Κορωναίου, ο οποίος έσωσε την πόλη, αποσυνδέοντας την παγίδευση του στρατιωτικού εργοστασίου, το οποίο ήταν γεμάτο εκρηκτικά;

4

 Η προσπάθεια να παρουσιαστεί η ιστορία στα μέτρα των σημερινών επιδιώξεων της αστικής τάξης καταγράφεται και στην παρουσίαση του αγωνιστή δημάρχου Σπύρου Αποστόλου που ένωσε το βήμα του με τους αγώνες του λαού του τόπου μας. Το απέδειξε με όλη του τη δραστηριότητα που δε βρέθηκε χώρος να καταγραφεί στα κιτάπια της επίσημης ιστορίας. Η δημοτική αρχή με επικεφαλής τον Σπύρο Αποστόλου υπήρξε πάντα ενεργή συμπαραστάτης των αγώνων των εργαζομένων, σε αντίθεση με τους «διαδόχους» του που μαζί με την αστυνομία συντόνιζαν την αποκομιδή των σκουπιδιών από τον απεργοσπαστικό μηχανισμό, στη μεγάλη απεργία των εργαζομένων του δήμου ενάντια στην ιδιωτικοποίηση της καθαριότητας. Διοργάνωσε δωρεάν προβολές κινηματογράφου και πρωτοστάτησε στην οργάνωση του αγώνα για την απόδοση των ελεύθερων χώρων στο λαό των Αγίων Αναργύρων, αντί να εμπορευματοποιεί τον πολιτισμό και να παραδίδει το πάρκο στα μονοπώλια. Πάλεψε για την επίλυση του προβλήματος της σχολικής στέγης, αντί να επιβάλλει τροφεία στους    παιδικούς    σταθμούς.

Οι αγώνες όλων των μπροστάρηδων του λαϊκού κινήματος θα δικαιωθούν στους νέους αγώνες της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων για μόνιμη και σταθερή δουλειά, για Δημόσια Δωρεάν Υγεία και Παιδεία, για να αποδοθούν οι ελεύθεροι χώροι στο λαό, για να ανοίξει ο άλλος δρόμος ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας. Όμως, η αποφασιστική απάντηση στους παραχαράκτες της ιστορίας και στην ιδεολογική τρομοκρατία τους είναι απαραίτητη για να ξεσπάσουν πιο γρήγορα και πιο μαζικά τέτοιοι αγώνες, για να μάθουν οι νέες γενιές τις αγωνιστικές παραδόσεις του τόπου μας, για να αποτίσουμε φόρο τιμής σε όσους θυσίασαν ακόμα και τη ζωή τους για να σηκώσουν τον ήλιο.

* Δημοσιεύθηκε στο 8ο φύλλο της εφημερίδας "Δημοτική Αναγέννηση"