Κοινωνικά κινήματα και Συλλογικότητες στη Βορειοδυτική Αθήνα

Βοτανικός Κήπος

Η κατάληψη του Βοτανικού Κήπου Πετρούπολης διοργάνωσε την Πέμπτη 14 του Νοέμβρη 2013 στις 8 το βράδυ εκδήλωση με θέμα «Κοινωνικά κινήματα και συλλογικές δράσεις στη βορειοδυτική Αθήνα 1950-2013 Ίλιον - Άγιοι Ανάργυροι – Καματερό - Πετρούπολη».
Ομιλητής ήταν ο οικονομολόγος Αντρέας Μηλιώνης, ο οποίος ως ερευνητής της τοπικής ιστορίας έχει συγγράψει βιβλία για τη Πετρούπολη και την ομάδα του, τον Άρη Πετρουπόλεως, τους Αγίους Αναργύρους, το Καματερό, ενώ ήδη ετοιμάζει βιβλίο και για το Ίλιον (Νέα Λιόσια).
Μετά την εισήγηση του Α.Μ., που σας παρουσιάζουμε, ακολούθησε ενδιαφέρουσα συζήτηση από τους συμμετέχοντες.

Κοινωνικά κινήματα και Συλλογικότητες

στο χώρο της Βορειοδυτικής Αθήνας 1950 - 2013

1.     Ο χώρος

Ο χώρος της βορειοδυτικής Αθήνας στον οποίο θα αναφερθούμε στη συνέχεια, συνολικής έκτασης 25 τετρ. χιλιομέτρων περίπου, περιλαμβάνει τους Δήμους Ιλίου, Αγίων Αναργύρων – Καματερού και Πετρούπολης. Με βάση τα σημερινά διοικητικά όρια των Δήμων ορίζεται ανατολικά από τον Κηφισό, βόρεια από την Κορυφογραμμή του Ποικίλου, το Άνω Γεροβουνό, νοτιοδυτικά από τις οδούς Φωλοπούλου, Σύρου, Χανίων, Ηρακλέους, Χίου Φλωρίνης, Αγίου Γεωργίου. Κων/πόλεως, Περικλέους, βουνό.

Παλιότερα στην περιοχή των Νέων Λιοσίων ανήκαν και οι συνοικίες Ανθούπολη, Άγιος Ιερόθεος, Άγιος Γεώργιος Κηπούπολης, που το 1949 προσαρτήθηκαν στο Δ. Περιστερίου.

Ο χώρος, άνυδρος στο ημιορεινό βορειοδυτικό τμήμα του, χρησιμοποιείτο ως βοσκοτόπι από τους ποιμένες της περιοχής. Το μεγαλύτερο τμήμα του καλλιεργείτο με δημητριακά, ζωοτροφές και ξερικούς αμπελώνες και μόνο προς την πλευρά του Κηφισού και των παραποτάμων του υπήρχαν παραγωγικοί λαχανόκηποι, βουστάσια, μικροί ελαιώνες και ποτιστικοί αμπελώνες.  

2.     Οι παλιοί κάτοικοι. Οι πρώτες κοινωνικές ομάδες

Μέχρι τον πόλεμο στο χώρο αυτό δεν κατοικούσαν περισσότεροι από 10 χιλιάδες ψυχές, Δυόμισυ χιλιάδες οικογένειες, μια κάθε δέκα στρέμματα. Οι περισσότεροι ήσαν Αρβανίτες γεωργοκτηνοτρόφοι.  Υπήρχαν ακόμη ομάδες από νησιώτες, κύρια Ανδρειώτες και Ναξιώτες περιβολάρηδες, Μυκονιάτες ασχολούμενοι με  οικοδομικές εργασίες. Υπήρχαν τέλος δύο μικρές παροικίες Μικρασιατών και Ρώσων προσφύγων στο ανατολικομεσημβρινό τμήμα της. Ήταν το πιο αραιοκατοικημένο τμήμα στην περιφέρεια της Πρωτεύουσας. Έμοιαζε η γη να περιμένει για να υποδεχτεί την ανθρωποπλημμύρα που θα την κατέκλυζε μετά τον πόλεμο.   

3.     Η αποσύνθεση της υπαίθρου. Το κύμα της εσωτερικής μετανάστευσης

Ο πόλεμος, η κατοχή, ο εμφύλιος ρήμαξαν τη χώρα και δημιούργησαν μια γενικευμένη τάση φυγής από την επαρχία, ιδιαίτερα τους μικρούς ημιορεινούς οικισμούς προς τα αστικά κέντρα και το εξωτερικό. «Αν δεν υπήρχε η Πρωτεύουσα να συγκρατήσει ένα μεγάλο τμήμα του μεταναστευτικού ρεύματος θα είχε αδειάσει όλη η χώρα» σημειώνουν έγκριτοι δημογράφοι – αναλυτές. Υπολογίζεται ότι πάνω από  1.200.000 άτομα εγκατέλειψαν τις εστίες τους στην επαρχία και αναζήτησαν την τύχη τους στο μεγάλο αστικό κέντρο την πρώτη μεταπολεμική εικοσαετία. Δεκάδες χιλιάδες οικογένειες δοκίμασαν την τύχη τους και στα δύο σενάρια. Στην τελευταία περίπτωση, η εγκατάσταση (αγορά οικοπέδου, χτίσιμο πρώτης κατοικίας) των εσωτερικών μεταναστών στην αθηναϊκή περιφέρεια γίνεται με εμβάσματα συγγενών τους από το εξωτερικό.

4.     Τα καφενεία των επαρχιωτών στο κέντρο της μεγαλούπολης

Η «τεθλασμένη διαδρομή» που ακολουθούσε ο μετανάστης στην κάθοδό του προς την Πρωτεύουσα:

·   Από το χωριό σε κάποια συνοικία του κέντρου για μερικούς μήνες, λίγα χρόνια ίσως, και από εκεί

·   κάπου στην αθηναϊκή περιφέρεια, κάνοντας την αρχή για μια καινούρια ζωή.

Η πρώτη κατοικία κατά την εγκατάσταση στην Πρωτεύουσα είναι συνήθως ένα ημιυπόγειο στον Άγιο Κωνσταντίνο (το τέρμα πολλών Υπεραστικών Λεωφορειακών γραμμών), γύρω από την Ομόνοια, την Κάνιγγος, τη Βάθης, , στο Μεταξουργείο, την Αττική …

Εκεί και τα καφενεία των επαρχιωτών «Η Γορτυνία», «Η Πρέβεζα», «Η Μυτιλήνη», «Το Αγρίνιο», «το στέκι των Καλαβρυτινών» κ.α., κοντά στις αφετηρίες. Σε αυτά έρχονται πρώτα τα νέα από το χωριό (τηλέφωνα δεν υπάρχουν σε όλα τα χωριά και τα νέα έρχονται με το λεωφορείο). Στα στέκια αυτά που είναι γνωστά και ως καφενεία των επαρχιωτών το περιβάλλον είναι οικείο για το νεοφερμένο που μπορεί να στείλει κάτι μέσω γνωστού, φίλου ή συγγενή του στους δικούς του που έμειναν στο χωριό ή να λάβει ένα δέμα από αυτούς. Τα ίδια στέκια είναι ακόμη χώροι επικοινωνίας και εύρεσης εργασίας από τον κύκλο των συμπατριωτών που ζουν στην Πρωτεύουσα.

5.     Οικόπεδα στη δυτική περιφέρεια Το φθηνότερο προϊόν στο ράφι του Αθηναϊκού  Real Estate

Φανταστείτε τώρα ένα τεράστιο Σούπερ Μάρκετ εκποιούμενης γης. Στα ράφια του βρίσκεις οικόπεδα κάθε λογής και μεγέθους: μεγάλα, μεσαίας έκτασης, μικρά και μικρότερα, ίσα που να μπορείς να φτιάξεις σε αυτά μια αποθηκούλα για τα εργαλεία σου κι ένα μικρό λαχανόκηπο. Οικόπεδα εντός και εκτός σχεδίου, νόμιμα και παράνομα οικοπεδοποιημένα.

·   Οικόπεδα μεγάλα 1,2,3 στρεμμάτων για μεγαλόσχημούς και ευκατάστατους που έρχονται από την επαρχία, όχι «για να βάλουν το κεφάλι τους κάτω από ένα κεραμίδι» αλλά για να μεταφέρουν το επιτελείο των επιχειρηματικών τους δραστηριοτήτων στο κέντρο. Έτσι θα διαμένουν κοντύτερα στα  κυκλώματα που θα αποφασίζουν γι αυτούς. Τέτοια οικόπεδα αφθονούν στις κηπουπόλεις της Εκάλης, της Κηφισιάς, στο Κεφαλάρι, το Ψυχικό.

·   Οικόπεδα για προνομιούχες επαγγελματικές ομάδες: Τραπεζικούς, Στρατιωτικούς, Γιατρούς, στη Φιλοθέη, στου Παπάγου, στο Δάσος Χαϊδαρίου. Λίγο μικρότερα, αλλά εξόχως προνομιούχα.

·   Οικόπεδα πεντακοσάρια για μικρομεσαίους αστούς με μικρό κομπόδεμα και μεγάλες προσδοκίες στην Ηλιούπολη, στο Μαρούσι, στο Νέο Ηράκλειο, στο Χαλάντρι, στα Βριλλήσια.

·   Μικρότερα αγροτεμάχια γι αυτούς που τα φέρνουν δύσκολα και ζητούν να αγοράσουν με δόσεις: στην περιφέρεια των Νέων Λιοσίων (Παλατιανή, Μιχελή, Άγιος Φανούριος, Ρουπάκι, Ζωοδόχος Πηγή) και της Πετρούπολης (Πανόραμα, Βούτσαλη, Νησάκι, Αγία Τριάδα), στους Αγίους Αναργύρους, στο Περιστέρι, το Αιγάλεω, την Αγία Βαρβάρα

-Που μ’ έφερες Βασίλη; Εδώ πάνω θα μας φάνε τα τσακάλια.

–Μέχρι εκεί φτάνει η τσέπη μας. Ουρανία. Δεν είμαστε εμείς για παραπάνω …

·   Υπάρχουν ακόμη κάτι «φιλετάκια – κελεπούρια» στο Καματερό, τον Άγιο Τρύφωνα, τη Νέα Ζωή, την Κορέα, στον Άτταλο, πίσω στη Ζωφριά, στην Κοπρισιά, στον Κόκκινο Μύλο. Όποιος δεν έχει παράδες έχει πόδια, τρέχει ψηλά στα κατσάβραχα να αγοράσει.

Τι ακριβώς αγόρασες; Οικόπεδο; Αγροτεμάχιο; Δεν ξέρεις. Είσαι τυχερός αν το υπουργείο δε στο βγάλει δασικό.  

6.     Τα πρώτα μικρομάγαζα (μπακαλοταβέρνες, καφεπαντοπωλεία, στέκια) στο χώρο της νέας κατοικίας

Το οικοπεδάκι βρέθηκε με «24 δόσεις και χωρίς προκαταβολή» όπως έγραφε η ταμπέλα του μεσίτη. Ώρα να μετακομίσεις από το κέντρο στη δυτική περιφέρεια.

-Να ‘ναι καλά ο άνθρωπος - είπες -  κι ο ξάδερφος που μου άνοιξε τα μάτια.

Το νέο σου στέκι είναι στο τέρμα της Αγίου Νικολάου. Ένα μαγαζί που τα είχε όλα: είδη παντοπωλείου, μαναβικής, κρέατα, πετρέλαιο, κάρβουνο, χρώματα, σιδηρικά, εργαλεία, καρφοβελόνες, μουσαμάδες, σόμπες, μπουριά, μαγκάλια, νιπτηράκια, και παραμέσα στην καβάντζα, ένα ψευτομαγέρικο με καλό κρασί, ξεροσφύρι η με μεζέ. Το στέκι της κυρά Καλής .

7.     Διαμεσολαβητικά δίκτυα και μηχανισμοί

Δημιουργούνται από άτομα με κοινό τόπο καταγωγής (Αρκάδες, Ηλείοι, Λάκωνες, Μεσσήνιοι, Ρουμελιώτες, Ηπειρώτες, Ικαριώτες, Μυτιληνιοί. Συγγενείς, συγχωριανοί, κοντοχωριανοί, συμπατριώτες. Άνθρωποι που βρέθηκαν στο ίδιο γιαπί και στην ίδια φάμπρικα» δημιουργούν τα πρώτα δίκτυα πληροφόρησης που αφορούν:

·   στην αγορά του οικοπέδου και τη διαδικασία χτισίματος του αυθαιρέτου (πότε και με ποιον θα χτίσω, από ποιον μαντρά θα αγοράσω υλικά για να μη με καρφώσει, ποιον θα λαδώσω για να κάνει τα «στραβά μάτια»),

·   την υποστήριξη και αλληλοβοήθεια στο νέο τόπο εγκατάστασης.

          Τα δίκτυα αυτά εξελίσσονται στις πρώτες άτυπες συλλογικότητες.

8.     Oι πρώτες άτυπες συλλογικότητες: Το χτίσιμο του αυθαίρετου και η υπεράσπισή του από την κατεδάφιση 

     Συνένοχοι στην «Άγια παρανομία.» Βόηθα με να σε βοηθήσω. «Βάλε ένα χεράκι να το σηκώσουμε πριν μας βρει η φέξη. Όταν με χρειαστείς θα στο ανταποδώσω με το παραπάνω». Ο νεοφερμένος οικιστής γίνεται λασπιάς, νεροκουβαλητής, χαμάλης, τσιλιαδόρος, σε διαφορετικό ρόλο κάθε φορά. Άνθρωπος για όλες τις δουλειές…

- Τρεις μήνες αργότερα μετά που χτίσαμε το αυθαίρετο ήρθανε τα συνεργεία της πολεοδομίας: οι κατεδαφιστές, ότι χειρότερο στο ανθρώπινο είδος. Τους παίρνανε από τις πιάτσες της οδού Αθηνάς και τους πληρώνανε κατ’ αποκοπή. Υποκείμενα… φαίνονταν κι από τις φάτσες τους. Αποφασισμένοι για όλα. Αν τους πλήρωνες σκοτώνανε και τη μάνα τους.

Κα ’να δυο φορές τους πήραμε με τις πέτρες. Κάνανε πίσω αλλά την επόμενη ξαναρχόντανε με ισχυρές δυνάμεις χωροφυλακής και κλούβες. Γκρέμισαν πολλά αυθαίρετα στον Άγιο Νικόλαο αλλά τα ξαναχτίσαμε

9.     Έτσι χτίστηκαν οι επαρχίες της Αθήνας!

Δήμος	1940	1951	1961	1971	1981	1991	Αύξηση 1940 /1991
Νέων Λιοσίων	3.980	5.460	31.810 (*)	56.217	72.427	78.326	19,7 φορές
Πετρούπολης	641	1.612	8.520	18.631	27.902	38.278	59,7 φορές
Αγ. Αναργύρων	4.642	8.416	18.448	26.094	30.320	30.739	6,6 φορές
Καματερού	560	783	3.304	11.382	15.593	17.410	31,0 φορές
Σύνολο Β/Δ Αθήνας	9.823	16.271	62.082	112.324	146.242	164.753	+16,8 φορές

Περιφ. Συγκρ. Πρωτ.

1.117.792

1.376.202

1.848.179

2.542.349

3.038.245

3.072.922

+2,75 φορές

Υπόλ. Π.Σ.Π. (Εκτός Αθήνας – Πειραιά)

450.025

634.630

1.036.658

1.487.868

1.956.119

2.118.179

+ 4,71 φορές

      Σημείωση (*) στον πρώτο πίνακα. Η αύξηση 582 %  στα Νέα Λιόσια (από 5.460 / 1951 σε 31.810 κατοίκους / 1961) είναι η μεγαλύτερη που καταγράφεται στην αθηναϊκή περιφέρεια τη δεκαετία του ’60. 26.350 νέοι κάτοικοι μέσα σε δέκα χρόνια, ήτοι: μια κωμόπολη 2.635 κατοίκων, χτιζόταν κάθε χρόνο, αυθαίρετα ως επί το πλείστον στο σημερινό Δήμο Ιλίου.

       Γενικό Συμπέρασμα: Την 50ετία 1940/1991 η αύξηση του πληθυσμού στη Βορειοδυτική Αθήνα «έτρεχε» με ρυθμό περίπου εξαπλάσιο από τη μέση αύξηση του Π.Σ.Π και σχεδόν τετραπλάσιο σε σχέση με τους άλλους Δήμους και Κοινότητες της αθηναϊκής περιφέρειας!

10.                        Οι πρώτοι τοπικοί σύλλογοι

Η πρώτη περίοδος αρχίζει μετά τον πόλεμο και καλύπτει ολόκληρη τη δεκαετία του ’50 και τις αρχές της  επόμενης. Την περίοδο αυτή που σκιάζεται από το μετεμφυλιακό κλίμα η ίδρυση των συλλόγων συχνά συναντά προσκόμματα και υπόκειται σε υποχρεωτικές προσαρμογές που περιορίζουν το αντικείμενό της στους τομείς της φιλανθρωπίας και σε μικρά έργα δευτερευούσης φύσεως που χαρακτηρίζονται ως εξωραϊστικά. Έτσι, ενώ το έργο και η εν γένει δραστηριότητά τους αφορά στην κάλυψη των στοιχειωδέστερων αναγκών μιας περιοχής (ύδρευση, εξηλεκτρισμός, οδοποιία κ.λπ.) εμφανίζεται ως έργο εξωραϊσμού. Βεβαίως είναι απορίας άξιο πως μπορεί να εξωραϊστούν ή να καλλωπιστούν υποδομές που δεν υπάρχουν: οδοποιία, πλατείες, κοινόχρηστοι χώροι και εγκαταστάσεις, όλα λείπουν παντελώς στις περιφερειακές συνοικίες αλλά και στα κεντρικά σημεία των πόλεων που δημιουργούνται: όπως στην Πετρούπολη και στο Καματερό. Συνήθη έργα των κατά τα άλλα εξωραϊστικών φορέων: η κατασκευή αυτοσχέδιων μικρών γεφυρών πάνω από χείμαρρους και ρέματα, σκέπαστρων στις στάσεις (αν υπάρχει λεωφορείο), η λαθραία μεταφορά της ηλεκτρικής γραμμής  μέχρι τα σπίτια της πάνω γειτονιάς, η τοποθέτηση κάδων στις κολώνες, η τοποθέτηση οργάνων σε ελεύθερους χώρους με την προσδοκία να μετατραπούν κάποτε σε παιδικές χαρές

Στους Συλλόγους που ιδρύονται την περίοδο αυτή επικρατούν ονομασίες που απηχούν σε ένα είδος αρχαιολατρίας: «Αθηνά» (Πολύτεκνους), «Παρθενών», «Ίλιον», «Φοίνιξ» ή υποδηλώνουν προσήλωση σε Αγίους, και θρησκευτικά σύμβολα: «Αγία Τριάδα»: «Αγία Παρασκευή», «Ανάληψη», «Ζωοδόχος Πηγή» κλπ. κλπ. Στην ουσία πρόκειται για δήλωση πίστης στην κυρίαρχη ιδεολογία ή τουλάχιστον μη αμφισβήτησής της. Σε κάθε περίπτωση τα διαβήματα και οι εκκλήσεις προς τις αρχές: κρατικές ή τοπικές, επικαλούνται τα ανθρωπιστικά αισθήματα της Διοίκησης και διατυπώνονται σε τόνο παρακλητικό.    

  

11.                        Ανοχύρωτες πολιτείες

Σύμφωνα με τα επίσημα απογραφικά στοιχεία, ο πληθυσμός των Νέων Λιοσίων το 1961 ξεπερνούσε τις 32.000 κατοίκους. Στο σχέδιο έχουν ενταχθεί μόνο 1238 στρέμματα, δηλαδή μόνο το 20 % του οικιστικού χώρου της πόλης. Το «υπόλοιπο» 80 % παραμένει εκτός σχεδίου. Πολλά σπίτια χτίζονται μέσα σε λακκώματα, χείμαρρους και ρέματα που χάσκουν. Η πλημμύρα της 6^ης Νοέμβρη του 1961 θα βρει την πόλη ανοχύρωτη. Δεκαοκτώ θάνατοι από πνιγμό μόνο στα Νέα Λιόσια. Εκατοντάδες κατοικίες ακατάλληλες. Χιλιάδες οι ξεσπιτωμένοι. Η κατάσταση δεν πάει άλλο!..

12.                        Τοπικοί φορείς με προωθημένες και μαχητικές μορφές δράσης

…Έχει σημάνει η ώρα της ενεργού δράσης των τοπικών συλλόγων και της ίδρυσης νέων, μαχητικών, ανεξάρτητων από κυβερνητικές ή κρατικές επιρροές, συλλόγων που θα αποτελέσουν στο εξής εργαλεία δράσης σε κάθε συνοικία και γειτονιά. Χρειάζονται προωθημένες μορφές πάλης. Είναι υπόθεση ζωής και θανάτου για τους κατοίκους. Τη ίδια περίοδο, η δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη το Μάη του 1963, συνταράσσει το πολιτικό σκηνικό και ριζοσπαστικοποιεί τους νέους. Τρεις λέσχες Λαμπράκηδων ιδρύονται στους Αγίους Αναργύρους, τα Νέα Λιόσια και την Πετρούπολη. Έχει αρχίσει  μια περίοδος έντονων κοινωνικοπολιτικών διεργασιών και ζυμώσεων που δυναμώνουν τους αγώνες για το μεροκάματο, τη βελτίωση των όρων διαβίωσης, το σταμάτημα των εξοπλισμών, την ειρήνη.

Τα αιτήματα, υπομνήματα, οι παραστάσεις εκφράζονται τώρα με τρόπο επιθετικό και προς κάθε κατεύθυνση. «Η πολιτεία είναι αυτή που χρωστάει κι όχι ο λαός». Καλείται γι αυτό να αναλάβει τις ευθύνες της και να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της. Σε αρκετές περιπτώσεις τα αιτήματα υιοθετούνται από τους εκπρόσωπους της τοπικής αυτοδιοίκησης. Δύο χιλιάδες Πετρουπολιώτες κατεβαίνουν με τις στάμνες στο Σύνταγμα με επί κεφαλής τη Δημοτική Αρχή. Όλα τα άλυτα ζητήματα γίνονται επιτακτικά. Το πολιτικό σκηνικό φορτίζεται. Η άνοδος της Ενώσεως Κέντρου στην εξουσία λειτουργεί λυτρωτικά, ικανοποιώντας κάποια ώριμα αιτήματα και παραπέμποντας στις καλένδες τα περισσότερα από αυτά.

13.                        Δικτατορία. Σύλλογοι σφραγίδες. Ο λαϊκός παράγων στο περιθώριο

Όμως παράλληλα εξελίσσεται μια άλλη αντίστροφη διαδικασία: η αποστασία, η παραεξουσία του παλατιού, οι δοτές κυβερνήσεις, η φθορά των θεσμών, οι προβοκάτσιες, η παραπληροφόρηση, η επίκληση της από βοράν ερυθράς απειλής οδηγούν στην επιβουλή της δικτατορίας. Οι εκπρόσωποι των κομμάτων πιάνονται στον ύπνο. Το λαϊκό κίνημα χτυπιέται στους χώρους δράσης του. Πολλοί εκπρόσωποι του τοπικολαϊκού κινήματος συλλαμβάνονται, άλλοι υποχρεώνονται να συμμορφωθούν με εκφοβισμούς, προσαγωγές, προσωρινές κρατήσεις και απειλές. Η δημιουργία τοπικών συλλόγων συνεχίστηκε και κατά την περίοδο της Δικτατορίας. Είναι περισσότερο γνωστοί ως «σύλλογοι – σφραγίδες» κατ΄ αντιστοιχία με τα συνδικαλιστικά σωματεία - σφραγίδες. Στόχος τους η διεκπεραίωση των τοπικών υποθέσεων στο στενό πλαίσιο της σχέσης με τον διορισμένο Κοινοτάρχη ή Δήμαρχο, ο οποίος αναλάμβανε τα περαιτέρω. Περισσότερο εμφανής είναι η παρουσία τους σε παρελάσεις και ομιλίες εθνικού περιεχομένου και ελάχιστα ή καθόλου στην προβολή και υποστήριξη τοπικολαϊκών προβλημάτων.

14.                        Οι συλλογικότητες της Μεταπολίτευσης

Η περίοδος της δικτατορίας έφερε ριζικές αναθεωρήσεις σε πολλά ζητήματα που άπτονται της κεντρικής πολιτικής. Στο καμίνι της μεταπολιτευτικής περιόδου τέθηκαν σε ευρεία αμφισβήτηση και οι επικρατούσες περί πολιτισμού αντιλήψεις και αισθητικές. Νέες συλλογικότητες δημιουργήθηκαν όπως  η Μορφωτική Λέσχη «Πρόοδος» στους Αγίους Αναργύρους, η Ένωση Νέων Ν. Λιοσίων, ο Μορφωτικός Σύλλογος στον Άγιο Φανούριο, ο «Άγγελος Σικελιανός» στην Πετρούπολη, το (Αυτοδιαχειριζόμενο) Πολιτιστικό Κέντρο στο Καματερό. Οι συλλογικότητες αυτές διοργανώνουν κινητοποιήσεις, συχνά μαζικές, που αποκτούν έντονη πολιτική χροιά, συναυλίες, εκδρομές, ανοιχτές συζητήσεις μέχρι και φεστιβάλ. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Ένωσης Νέων Ν. Λιοσίων στο 2^Ο τριήμερο φεστιβάλ Νεολαίας το 1986, που ζητάει Συνδικαλισμό στο Στρατό, καταγγέλλει τις χούντες της Χιλής, της Τουρκίας κ.λπ.  και προβάλλει θέσεις όπως «Το μέλλον μας δεν είναι ο Καπιταλισμός, ο μόνος δρόμος είναι ο Σοσιαλισμός»

15.                        Συνοικιακά Συμβούλια. Η αναπόφευκτη παρακμή μιας συλλογικότητας «δια νόμου επιβληθείσης»

Τα επόμενα χρόνια κατατέθηκαν δύο γενικά ρυθμιστικά σχέδια - προτάσεις για την ανάπτυξη της Πρωτεύουσας. Ήταν το «Αθήνα 2000» του Στέφανου Μάνου και η «Επιχείρηση Πολεοδομική Ανασυγκρότηση» (Ε.Π.Α. 85) του Αντώνη Τρίτση.

Στη δεύτερη περίπτωση οι κάτοικοι κλήθηκαν να διατυπώσουν τις απόψεις τους μέσω των Συνοικιακών Συμβουλίων που είχαν πρόσφατα νομοθετηθεί και αναδείξει τους εκπροσώπους τους ενώ πολυδιαφημίζονταν ως πρώτο κύτταρο της Δημοκρατίας. Θυμηθείτε εκείνο το: «Δημότη, πάρε την υπόθεση της πόλης στα χέρια σου». Τελικά τα μεγαλεπήβολα σχέδια έμειναν στα χαρτιά λόγω έλλειψης χρηματοδότησης, καθότι καλά τα οράματα αλλά η υλοποίησή τους χρειάζεται πόρους. Τα 38 Συνοικιακά Συμβούλια που λειτούργησαν στους τέσσερις Δήμους της περιοχής υπέβαλαν προτάσεις επί σχεδίου χάρτου. Στην ουσία επρόκειτο για επιθυμίες των κατοίκων οι οποίοι «ιχνογραφούσαν το όνειρό τους» χρωματίζοντας τα προσχέδια που τους είχαν διανεμηθεί για το σκοπό.

Κατά τα άλλα ο θεσμός των Συνοικιακών Συμβουλίων που υποκατέστησε βίαια τους Εξωραϊστικούς Συλλόγους ως το κατεξοχήν θεσμικό όργανο μιας περιοχής (συνοικίας, γειτονιάς) κατηγορώντας μάλιστα τις διοικήσεις τους για παραγοντισμό, περιήλθε γρήγορα σε παρακμή, λόγω έλλειψης αρμοδιοτήτων, λόγω υπονόμευσής του εκ μέρους κάποιων Δημοτικών Αρχών, διότι η λειτουργία και δράση τους δημιουργούσε ανταγωνιστικές σχέσεις «εκ των κάτω» ανάμεσα στα Δημοτικά και τα Συνοικιακά Συμβούλια.

Τα Συνοικιακά Συμβούλια στη σύντομη περίοδο της λειτουργίας τους εκτόπισαν τους ρομαντικούς  αυθεντικούς εθελοντές των παλιών εξωραϊστικών συλλόγων ενώ τα στελέχη τους διακρίθηκαν για υπερβάλλοντα κομματισμό που ζημίωσε και υποβάθμισε το συνοικιακό - τοπικολαϊκό κίνημα.

Πολιτικό δίδαγμα:

Τα λαϊκά κινήματα δεν γίνονται / με άρθρα και με νόμους / αλλά διαμορφώνονται

 με αγώνες μες τους δρόμους.

Την περίοδο αυτή (1985, 1986) έγιναν πολλές κινητοποιήσεις από το Δήμο Πετρούπολης και τους γειτονικούς Δήμους με μεγάλη συμμετοχή των κατοίκων, με αφορμή απόπειρες κρατικών φορέων να δημιουργήσουν εγκαταστάσεις – «μαμούθ» στο Ποικίλο (Κοινό Νεκροταφείο των 7 Δήμων της Δυτικής Αθήνας, Ολυμπιακό Σκοπευτήριο) που θα άλλαζαν δραματικά το τοπίο του Ποικίλου καθώς ήσαν ασύμβατες με το δασικό χαρακτήρα του. Κινητοποιήσεις έγιναν και τα επόμενα χρόνια για την αποβολή των καταπατητών που διεκδικούσαν δασικές εκτάσεις στα όρια του οικιστικού ιστού.  

16.                        Περιβάλλον - Πολιτισμός - Οικολογία - «Χαιρετίσματα στην εξουσία…». Οι σημερινές προτεραιότητες και οι συλλογικότητες της νέας εποχής

Τα Συνοικιακά Συμβούλια περιήλθαν στην αφάνεια. Τοπικοί Σύλλογοι δεν επαναλειτούργησαν με την παλιά τους μορφή. Οι νέες συλλογικότητες που δημιουργήθηκαν τα επόμενα χρόνια επικέντρωσαν το ενδιαφέρον τους σε ζητήματα περιβάλλοντος, πολιτισμού, ποιότητας ζωής, οικολογίας, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις με αυτοδιαχειριζόμενες κολεκτίβες, που ακολουθούν αντιιεραρχικές δομές και αντιεξουσιαστικά πρότυπα, υιοθετώντας ανάλογες μορφές δράσης

·   «Θερσίτης» Αντιεξουσιαστική Ομάδα που λειτουργεί από το 1988 στο Ίλιον. Για 12 χρόνια ήταν τίτλος εφημερίδας τοίχου. Από το 2000 η ονομασία χρησιμοποιείται από τη συλλογικότητα. Ο τίτλος παρμένος από τον αμφιλεγόμενο αντιήρωα της Ιλιάδας τα λέει όλα. Η παρουσία του Θερσίτη, ο αιρετικός λόγος και η αντικαπιταλιστική δράση του σηματοδοτούν για ένα τέταρτο του αιώνα το αυτόνομο – αντιεξουσιαστικό κίνημα στην περιοχή της Δυτικής Αθήνας και της ευρύτερης Πρωτεύουσας. Ο χώρος που στεγάζεται στη συμβολή Νέστορος και Ευαγγελιστρίας, ως χώρος ραδιουργίας και ανατροπής, δεν θα μπορούσε να είναι κάτι άλλο παρά υπόγειος. 

·   Όμιλος για το Περιβάλλον, τον Πολιτισμό και την Ποιότητα Ζωής. Ο.Π.Π.Π.Ζ το «Ποικίλο». Ιδρύθηκε το 2005 στην Πετρούπολη. Διοργάνωσε και πήρε μέρος σε πολλές εκδηλώσεις εντός και εκτός Πετρούπολης από το Χαϊδάρι μέχρι το Ελληνικό. Δημιούργησε σπορείο και πραγματοποίησε δενδροφυτεύσεις σε συνεργασία με τον Α.Σ.Δ.Α. και άλλους φορείς της περιοχής. Έκανε παραστάσεις ενώπιον δικαστικών αρχών με τεκμηριωμένες θέσεις, διαβήματα και κινητοποιήσεις για την κατοχύρωση των δημοσίων εκτάσεων του Ποικίλου. Πραγματοποίησε εξορμήσεις, εκδρομές, οδοιπορικά στο Ποικίλο και εξέδωσε την ομώνυμη εφημερίδα «Το Ποικίλο».  

·   Αυτοδιαχειριζόμενο Κατειλημμένο Έδαφος «Αγρός». Δημιουργήθηκε το 2005 στο Καματερό από νέους σε μια «τρύπα» του πολεοδομικού ιστού (συμβολή Δαβάκη και Θεσσαλονίκης) έκτασης 4 στρεμμάτων όπου δημιουργήθηκε ο πρώτος αυτοδιαχειριζόμενος αγρός. Από το 2009 η συλλογικότητα λειτουργεί στο χώρο του Πάρκου «Αντώνης Τρίτσης» σε έδαφος οριοθετημένο με ελαφρά περίφραξη (ουσιαστικά ανοιχτό). Τα μέλη της πειραματίζονται σε ένα νέο εγχείρημα. «Όσο κι αν σπέρνουν εκμετάλλευση πάντα θα φυτρώνει η αντίσταση» είναι το κεντρικό μήνυμα μιας προσπάθειας που αντιστέκεται στην ολοένα και πιο άγρια λεηλασία της ζωής αλλά και της φύσης με την παραγωγή βασικών διατροφικών προϊόντων, με διατήρηση και ανταλλαγή παραδοσιακών σπόρων εξωθεσμικά και μακριά από κάθε εμπορευματική σχέση.  

·   Επιτροπή Κατοίκων Καματερού. Συγκροτήθηκε στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας από κατοίκους της περιοχής που κινητοποιήθηκαν πολλές φορές για ζητήματα σχετικά με το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής, πρωτοστατώντας στο κατέβασμα των κεραιών, συμμετέχοντας σε κινητοποιήσεις για την απομάκρυνση της χωματερής.

·   Επιτροπή για την υπογειοποίηση των γραμμών του ΟΣΕ στους Αγίους Αναργύρους.

Πρωτοστάτησε για μικρό διάστημα, περί τα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας, σε σειρά κινητοποιήσεων κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του σημαντικού έργου ενώ μέλη της σύρθηκαν στα δικαστήρια για τη μαχητική στάση και τις διαμαρτυρίες τους σε διάφορες φάσεις του (όπως η καταστροφή μέρους του πευκώνα).

·   «Φίλοι του Πάρκου». Ομάδα δράσης που συγκροτήθηκε περί τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας από κατοίκους των Αγίων Αναργύρων, του Ιλίου και του Καματερού για  εθελοντικές εργασίες (καθαρισμό, φροντίδα, ευπρεπισμό) στο χώρο του πάρκου.

·   Ομάδα «Κανείς μόνος του στην κρίση» & ΣΠΑΜΕ τους μεσάζοντες. Όταν ξέσπασε η οικονομική κρίση η ευάλωτη και εξαρτημένη οικονομία στράφηκε και πάλι στους δανειστές της και οι κυβερνώντες έκαναν αυτό που γνώριζαν χρόνια τώρα από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους. Υπέγραψαν για μία ακόμη φορά την εξάρτηση και την υποτέλεια της χώρας, και το χειρότερο: αντέδρασαν με  χυδαιότητα: «Μαζί τα φάγαμε», είπαν, προσπαθώντας να αποποιηθούν τις ευθύνες τους για το κατάντημα της χώρας. Κάποιοι είδαν ότι πέρα από την πολιτική αντιπαράθεση υπάρχει και η σκληρή καθημερινότητα: η πείνα, η περιθωριοποίηση, η εξαθλίωση,  που προκαλούν αισθήματα πανικού, οδηγούν σε παραλογισμό και αυτοκτονίες. «Κανείς μόνος του στην κρίση» φώναξαν. Ήταν μια κραυγή, μια δραματική έκκληση αλληλεγγύης που ακούστηκε για πρώτη φορά στις διαμαρτυρίες της πλατείας Συντάγματος το 2010 από Πετρουπολιώτες και αργότερα απλώθηκε σε πολλές φτωχογειτονιές της Πρωτεύουσας.

Ένα χρόνο αργότερα οι εμπνευστές της με εργαλείο το «ΣΠΑΜΕ τους μεσάζοντες» έφεραν κοντά τον κόπο του παραγωγού στην ανάγκη του φτωχού καταναλωτή στο Βοτανικό Κήπο.

Η αρχική ιδέα για έναν συνεταιρισμό παραγωγών – καταναλωτών δεν εγκαταλείφθηκε αλλά η  καθημερινότητα είναι αμείλικτη. Έτσι, τα μέλη της συλλογικότητας  επικεντρώθηκαν στην τροφοδοσία του Κοινωνικού Παντοπωλείου του Δήμου και τοπικών ενοριών, συμβάλλοντας στη  σίτιση εκατοντάδων ανήμπορων, ανάπηρων και αποκλεισμένων συνανθρώπων μας.

·   Ελεύθερος Κοινωνικός Χώρος «Βοτανικός Κήπος» Είμαστε εδώ, ζούμε το πείραμα. Θα περίττευε να πούμε έστω και δυο λόγια παραπάνω γι αυτό. Όμως δεν θα αποφύγουμε την πρόκληση!

Ο χώρος είναι μαγικός, όχι τόσο γι αυτό που φαίνεται  όσο γι αυτό που επιχειρείται κάθε μέρα σε αυτόν. Μια συλλογικότητα ελεύθερων νέων ανθρώπων που εδώ και τέσσερα χρόνια μπήκαν ακάλεστοι σε έναν ερειπωμένο χώρο, τον μεταμόρφωσαν, τον νοικοκύρεψαν και τον μετέτρεψαν σε ζωντανό κύτταρο πολιτιστικής έκφρασης, διαλόγου και πολιτικού στοχασμού. Ένα εργοτάξιο που τα μέλη του πειραματίζονται καθημερινά συζητώντας, διδάσκοντας, μαθαίνοντας, (αυτό)σχεδιάζοντας, ζωγραφίζοντας, φυτεύοντας, χειροτεχνώντας, καλλιεργώντας, μοιράζοντας γνώσεις, ανταλλάσσοντας ιδέες, αποκτώντας καινούριες εμπειρίες,

Αν μη τι άλλο η πόλη μας έγινε πιο όμορφη χάρις στο άτακτο και ανήσυχο ζιζάνιο που παρυσέφρυσε στο χώρο της και τάραξε τα θολά νερά του ωχαδερφισμό και της καταναλωτικής αφασίας.  Ο καλύτερος τρόπος για να μην ζηλεύεις το πείραμα που γίνεται αυτό τον καιρό στην πόλη μας είναι να πάρεις μέρος σε αυτό, σε κάποια από τις ομάδες του Ε.Κ.Χ. «Βοτανικός Κήπος» και να πειραματιστείς. Δεν θα σε ρωτήσουν γιατί ήρθες ή τι έκανες μέχρι τώρα αλλά πως θα ’θελες να περάσεις πιο όμορφα και δημιουργικά το χρόνο σου. Το πείραμα φαίνεται να πετυχαίνει.

Το καλύτερο όνειρο είναι αυτό που ζει και διαμορφώνει κανείς στο ξύπνιο του!